Bulgar ve Gürcü turistlerin alışveriş yapmasıyla ticaret canlanan Türkiye'nin sınır illerinde fırsatçılık enflasyonu artırdı. Ancak son dönemde turist sayısında büyük düşüş yaşanıyor. Esnaf iş yapamazken, semt pazarlarında hareketlilik azaldı. Yüksek fiyatlar turistleri uzaklaştırdı.
Tam iki yıl önce, Türkiye’nin komşu ülkeleriyle ticaret oldukça güçlüydü. Bulgar turistler Edirne’yi, Gürcü ziyaretçiler Artvin’i, İranlılar ise Van’ı canlandırmıştı. Sınırdan gelen ziyaretçiler tatil yaparken ihtiyaçlarını bu şehirlerden karşılıyor ve tekstilden beyaz eşyaya, elektronik ürünlerden otomobil parçalarına kadar çeşitli ürünleri satın alarak ülkelerine dönüyordu. Ticaretin iyi gitmesi nedeniyle esnaf, ‘Nasıl olsa Bulgar veya Gürcü alıyor’ diyerek fiyatları 3-5 kat artırdı. Bu durum, yerel halkı yüksek fiyatların altında ezdi ve bu bölgelerdeki enflasyon Türkiye ortalamasının üzerine çıktı. O dönemde 1 Bulgar Levası 8 TL, 1 Gürcü Larisi ise 5 TL değerindeydi.
Bugün ise 1 Bulgar Levası 19 TL, 1 Gürcü Larisi 13 TL olmasına rağmen turistlerin sayısı büyük ölçüde azaldı. Bu illerde sınır turistlerine yönelik alışveriş neredeyse yok denecek kadar azalmış durumda. Fırsatçılığın turizmi ve turistleri uzaklaştırdığı gözlemleniyor. Şu anda bölge esnafı, iş yapamamaktan şikayetçi. Semt pazarlarında da benzer bir durum söz konusu. Bulgarların en çok uğradığı Ulus Semt Pazarında işlerin oldukça durakladığı görülüyor. Eski canlılığın olmadığı çarşılarda, esnaf yüksek kira bedellerinden yakınıyor. Türkiye Gazetesi'nden Kaan Zenginli'nin haberine göre, Edirne’de gıda sektöründe esnaflık yapan Hasan Ali Yavuz, bazı esnaf gruplarının durumu bu hale getirdiğini belirtiyor.
Fırsatçılık Turizmi Kesti
Yavuz, açıklamasında, “2022’nin başında Bulgar parası Türk lirası karşısında ciddi bir değer kazandı. Yani bizim paramız değersizleşti. Her gün binlerce kişi Edirne’ye gelip tatil yapıyordu ve alışveriş yapıyordu. Otellerde yer bulmak neredeyse imkansız hale gelmişti. Her çeşit ürünü alıyorlardı. Kendi ihtiyaçları dışında, bizden alıp ülkelerinde ticaret yapanlar da vardı. ‘Nasıl olsa Bulgar alıyor’ diyerek birçok esnaf fiyatları artırdı. Temel gıda fiyatları bile İstanbul’u geçti. Esnaf kazanınca, iş yeri sahipleri de kira bedellerini artırdı. Otel fiyatları yükseldi. Temel gıda fiyatları adeta patladı. 2023’te turist sayısı kısmen azalmıştı ama 2024’te iyice düştü. Şu an en kötü dönemimizi yaşıyoruz. Ancak kış döneminden umutluyuz” dedi.
Gürcüler de Artık Gelmiyor
Artvin’de esnaflık yapan Mustafa Berberoğlu, eski işlerin olmadığını belirtti. “Geçen yıl çarşıda Gürcülerden geçilmezdi,” diyen Berberoğlu, sözlerine şöyle devam etti: “Şimdi ise çok az geliyorlar. Ticaretin arttığı dönemde çoğu esnaf fiyatları turistlere göre ayarladı. Çarşıda yeme-içme fiyatları bile artmıştı. Yerel halk dışarıdan alışveriş yapamıyordu. Fiyatlar artınca Gürcüler alışverişi bıraktı çünkü kendi ülkeleri daha ucuz. Onların parası bizimkinin 13 katı değerli olmasına rağmen gelmiyorlar. Burada yaşayan halkın ve emeklilerin durumunu bir düşünün. Van’da da benzer bir durum yaşanıyor. İranlılar Van’a gezmeye geliyor ama alışveriş o tarafta da durmuş durumda” ifadelerini kullandı.