Günümüzde de hala kutlanan Nevruz Bayramı, eski zamanlarda baharın gelişi ve toprak verimliliği gibi doğa olaylarını kutlamak için kullanılırdı.
Günümüzde de hala kutlanan Nevruz Bayramı, eski zamanlarda baharın gelişi ve toprak verimliliği gibi doğa olaylarını kutlamak için kullanılırdı. Ancak zamanla, siyasi, kültürel ve tarihi birçok öneme sahip hale geldi.
Nevruz Bayramı, binlerce yıldır İran, Türkiye, Afganistan, Türkmenistan, Tacikistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Irak gibi çeşitli Orta Asya ve Orta Doğu ülkelerinde kutlanan önemli bir bayram. Nevruz, İran'da milli bayram olarak kabul ediliyor ve ülkede büyük bir coşkuyla karşılanıyor. Bu özel günde, insanlar bir araya gelerek, baharın gelişini kutluyor ve yenilenmenin müjdesini birlikte paylaşıyor.
Bayramın kökenleri, M.Ö. 3000'lere kadar uzanmakta. Pers İmparatorluğu döneminde (M.Ö. 550-330), baharın gelişi ve yeniden doğuşu kutlamak için bir festival düzenlenirdi. Bu kutlamalar, Pers İmparatorluğu'nun hüküm sürdüğü dönemde bütün İran topraklarında yaygınlaşmış.
Nevruz, İran takvimine göre yılın ilk gününe denk geliyor ve İranlılar için yeni bir yılın başlangıcını simgeliyor. Kutlamalar, ülkenin her yerinde büyük bir coşkuyla kutlanıyor. İnsanlar, sokaklarda dans ediyor, şarkı söylüyor ve birbirlerine hediyeler veriyor.
İran’da nevruz sofraları, Haftsin olarak biliniyor.
Haftsin yedi tabağın örtüsü anlamına da gelir ve farsçadaki sin harfiyle başlayan yedi şeyin bu masada mutlaka olması gerekiyor. 7 tabak da yeniden doğuş, sağlık, mutluluk, refah, neşe, sabır ve güzellik gibi yaşamın yedi müjdesini simgeliyor.
Haftsin masasında mutlaka bulunan yedi geleneksel yiyecek;
Sabzeh: yeniden doğuşu temsil eder, bir saksıda veya kapta filizlendirilmiş buğday veya mercimek
Samanu: yeni hayatı simgeler, buğday filizleriyle yapılır
Seeb: sağlık ve güzelliğin sembolü, elma
Senjed: aşkı temsil eden iğne
Seer: sağlığı, şifayı temsil eden sarımsak
Somaq: güneşin doğuşunu, rengini ve iyiliğin kötülüğü yenişini temsil eden sumak
Serkeh: sabrı, olgunluğu temsil eden sirke
Sofrada başka şeyler de yer alıyor, sikke denen madeni paralar refah ve zenginliği, bir sepet boyalı yumurta doğurganlığı, bir kase su içinde yüzen portakal dünyayı, bir cam kasede kırmızı bir akvaryum balığı yaşamı ve yılın sonunu(canlı balık yoksa bile mutlaka masada balık resmi veya sembolleri olur veya balık şeklinde tabaklara diğer sayılan yiyeceklerin bazıları konur), bir ibrik içinde büyülü temizleme gücü olduğuna inanılan gül suyu, vazo veya saksıda sümbül ve nergisler, baharın ilk günü gerçekleşen yaradılışın görüntü ve yansımalarını temsil eden ayna, aynanın iki yanında aydınlanmayı ve mutluluğu temsilen şamdanda iki mum, bolluk ve bereket için bol kuruyemiş, inanca göre de bir kutsal kitap.
Bu masa genelde 13 gün boyunca kaldırılmıyor. 13. Günde ise İranlılar bütün gün kırlara gider ve piknik yaparak yeni yılı kutlarlar.
İranlılar, ayrıca, bu özel günü kutlamak için özel kıyafetler giyerler. Kadınlar, renkli elbiseler giyerken erkekler de geleneksel kıyafetlerini tercih ederler.
Nevruz Bayramı'nın kutlanması, Türkler arasında da özel bir yere sahip.
Türkler, bu özel günde ateş yakarak baharın gelişi kutluyor ve şeker, ceviz, buğday gibi sembolik yiyecekler dağıtılıyor. Türkler ayrıca, Nevruz Bayramı'nda horon oynayarak kutlama yapıyorlar. Horon, Türklerin geleneksel halk danslarından biri olup genellikle çevik ve hızlı ayak hareketleriyle yapılıyor. Bu dans, Nevruz Bayramı'nın coşkusunu ve heyecanını yansıtıyor.
Nevruz sofraları Türk kültüründe, Hakkari, Batman, Diyarbakır, Mardin gibi birçok şehirde farklı şekillerde hazırlanıyor. Türkiyede de nevruz için hazırlanan bu yiyecekler, sembolik olarak; örneğin, buğday, bereketi; nohut, bolluk ve bereketi; üzüm, mutluluğu temsil ediyor.
İşte Nevruz Bayramı'nda Türk mutfağında sıkça yapılan yemeklerden bazıları:
Haftalık: Bu yemek, Nevruz Bayramı'nda Türk mutfağının en önemli yemeklerinden biri. İçinde bulgur, nohut, et, soğan, sarımsak, patates, havuç ve diğer sebzeler bulunuyor. Pişirilmesi oldukça uzun sürüyor ve özel bir tencere kullanılıyor.
Semizotu Salatası: Semizotu, Türk mutfağında sıkça kullanılan bir bitki. Bu salata, semizotu, domates, salatalık, taze soğan, maydanoz ve limon suyu ile hazırlanıyor.
Güllaç: Güllaç, Türk mutfağının özel tatlılarından biri. Süt, şeker ve gül yapraklarından yapılan bir şerbetle ıslatılmış ince yufkalar, ceviz ve tarçınla süslenerek servis ediliyor.
Dolma: Dolma, Türk mutfağında sıkça yapılan bir yemek ve Nevruz Bayramı'nda da sofralarda yerini alıyor. Biber, patlıcan, kabak, domates, lahana gibi sebzeler, pirinç ve etle dolduruluyor ve özel bir sosla pişiriliyor
İç Pilav: İç pilav, tavuk, kuzu eti, baharatlar ve pirinçle hazırlanan bir yemek. Nevruz Bayramı'nda Türk mutfağındaki en özel yemeklerden birisi.
İrmik Helvası: İrmik helvası, Türk mutfağında sıkça yapılan bir tatlı. İrmik, tereyağı, şeker ve süt ile hazırlanıyor ve üzerine ceviz veya fındık serpilerek servis ediliyor.
Bu özel gün her yıl büyük bir coşkuyla kutlanmaya devam ediliyor.
Haber: Tuğçe Arslan / Tourism Journal yazarı