29 Ekim 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşuyla başlayan büyük dönüşümün adımları bugün de ülkemizde coşkuyla kutlanıyor. Peki, o dönemin unutulmaz anları nelerdi ve Cumhuriyet’in ilanına giden bu tarihî yolculukta neler oldu?
CUMHURİYET’E GİDEN TARİHİ SÜREÇ
Osmanlı İmparatorluğu, 1876’ya kadar mutlak monarşi, ardından kısa süreli meşruti monarşi dönemlerini yaşadı. I. Dünya Savaşı’nın ardından Osmanlı’nın yenilgisiyle Anadolu’nun işgal edilmesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde başlatılan Millî Mücadele’ye zemin hazırladı. 1920’de Ankara’da toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, 20 Ocak 1921’de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nu kabul ederek, egemenliğin millete ait olduğunu ilan etti ve 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırarak yönetim biçimini değiştirdi.
CUMHURİYET’İN ADININ İLK TELAFFUZU
Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet fikrini ilk olarak 20 Temmuz 1919’da Erzurum’da ifade etti. Hükümetin istifası üzerine, 29 Ekim 1923’te TBMM’ye sunduğu yasa değişikliği tasarısı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ilan edilmesi sağlandı. 29 Ekim akşamı Meclis'teki oylamanın ardından Cumhuriyet ilan edildi.
İNKILAPLAR VE YENİLİK HAREKETLERİ
Atatürk, Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte, ülkenin toplumsal ve siyasal yapısını köklü değişikliklerle yeniden şekillendirecek inkılaplara öncülük etti. Millî Mücadele döneminden itibaren milli irade ve milli hakimiyet prensipleri doğrultusunda yürütülen çalışmalar, Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte resmiyet kazandı.
CUMHURİYET’İN 101 PARE TOP ATIŞIYLA DUYURULMASI
Cumhuriyet'in ilanı, Ankara’da 101 pare top atışıyla halka duyuruldu. İlk kutlamalar, halk tarafından kendiliğinden organize edildi; ertesi yıl 29 Ekim, resmî bayram ilan edildi. 2 Şubat 1925’te Dışişleri Bakanlığı’nın önerisiyle 29 Ekim’in resmî bayram olarak kutlanması Meclis’te kabul edildi ve bu tarih, tüm Türkiye’de ve yurtdışı temsilciliklerinde Cumhuriyet Bayramı olarak kutlanmaya başladı.