Perakendeciler ve alışveriş merkezleri (AVM) arasındaki ‘kira artışı’ ve ‘ortak alan giderleri’ tartışması tekrar alevlendi. Verilen ciro kiralarına rağmen AVM’lerin fahiş kira artışı yapmak istediklerini söyleyen sektör temsilcileri ortak alan giderlerinde ise şeffaflık talep ediyor.
2024 yılına daralma sinyalleriyle giren perakende markaları, fahiş kira artışı, şeffaf olmayan aidatlar ve referans fiyat uygulaması sorunlarıyla karşı karşıya kaldı. 511 markası olan 211 üyeyi aynı çatı altında toplayan Birleşmiş Markalar Derneği’nin (BMD) öncülüğünde sektör temsilcileri basınla buluştu. BMD Başkanı Sinan Öncel ve derneğin yönetim kurulu üyeleri; Roberto Bravo Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kamar, Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Üyesi Yiğit Akgün, Karaca Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Karaca, Faik Sönmez Yönetim Kurulu Başkanı Mete Sönmez, TAB Gıda Genel Müdürü Özgür Çetinkaya ve BMD Genel Sekreteri Levent Yalçın sektörün sorunlarını anlattı.
Sektörün sorunlarını şeffaf olmayan genel giderler, referans fiyat uygulaması, turist alışverişindeki azalma, ticari kredilere erişim güçlüğü ve yüksek faiz, enerji giderleri şeklinde sıralayan Birleşmiş Markalar Derneği Sinan Öncel, “Bunlar arasında mahşerin üç atlısı ise fahiş kira, ortak giderler ve referans fiyat uygulaması” diye konuştu.
AVM’lerde yüzde 90 oranında sabit kiranın yanı sıra ciro kirası ödendiğini söyleyen Öncel, buna rağmen AVM’lerin fahiş kira artışı yapmak istediklerini belirtti. Yasal kira artış oranının 12 aylık TÜFE ortalaması olmasına rağmen yüzde 400’ü aşan artış talepleri ile karşılaştıklarını dile getiren Öncel, “Mülk sahipleri kirayı artırmayan perakendeciyi çıkartmakla tehdit ediyor. Yoksa uyarlama davası açacaklarını söylüyorlar. Markalar yaptıkları yatırımları bırakıp gitmek istemiyor. Biz kanun değişikliği istiyoruz. Diyoruz ki ciro kirası varsa uyarlama davası açılmamalı. Ciro kirasının olduğu bir ekonomide uyarlama davası olması doğru değil” dedi.
Avrupa’da kiraların Türkiye’nin altında olduğunu belirten Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Üyesi Yiğit Akgün ise Berlin’de AVM’de açtıkları mağazanın maliyetlerinin daha düşük olduğunu belirtti. Berlin’deki AVM’de metrekaresi 71 euro’ya mağaza kiraladıklarını belirten Akgün, “İstanbul Bayrampaşa’da ise bir AVM’de aralık ayında zam yaptık. Aradan dört ay geçti. Kiranın 4,5 katını istediler. Bu rakam 215 euro’ya tekabül ediyor. Burada bir fırsatçılık ekonomisi var. Buna göz yumarsak büyük sorunlar ortaya çıkacak” diye konuştu.
TURİST SATIŞI GERİLEDİ
Turist satışlarının kredi kartı harcamalarındaki payının yüzde 10’lardan yüzde 4.3’lere düştüğünü söyleyen Öncel, “Turist alışverişi bazı mağazalarda toplam ciroyu çok yükseltiyor. Bu rakamların düşmesi de perakendeci açısından büyük sıkıntı” diye konuştu.
Sektörün öncelikli sorunlarından biri de referans fiyat uygulaması. Bu uygulamanın sektörde maliyetleri çok ciddi oranlarda artırdığına da değinen Öncel, “Çok ciddi maliyet artışımız var. Ham maddeciyi korumak bütün yükü perakendeciye yüklememeliyiz” dedi.
Öncel, perakende sektörünün borcunun geçen sene 385 milyar dolarken bugün 545 milyar TL’ye çıktığını belirtti. Yüksek kredi maliyetlerinde dolayı toptancıların mağaza açmaya başladığını belirten Öncel, “Perakende sektörü kötüdür demiyoruz ama bunları konuşup halletmemiz gerekli” dedi.
Sektör, diğer önemli sorun olan ortak alan giderlerinde ise şeffaflık sorunuyla karşı karşıya kaldıklarını vurguladı. Metrekare başına 380 TL ortak alan gideri alan AVM olduğuna dikkat çeken Öncel, “Ortalamasını 225 TL olarak alabiliriz. 14 milyon metrekare kiralanabilir alan ile çarpınca 37.8 milyar TL yıllık genel gider ödüyoruz. Bu 14 milyon metrekarede aylık en az metrekare başına 50 TL suiistimal var” diye konuştu.
UYARLAMA DAVASI AÇILIYOR
BMD Yönetim Kurulu Üyesi ve Roberto Bravo Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kamar, kiraların enflasyon ve yasal sınırda artması gerektiğine dikkat çekti. AVM’lerin özellikle ‘uyarlama’ davaları açmak için yeni kiracılar getirdiğini söyleyen Kamar, “Yeni markalar AVM’lere yüksek kiradan giriyor. AVM’ler eski kiracılarına yenileri emsal göstererek fahiş artışlar talep ediyor. Uyarlama davası açacağını söylüyor. Türkiye’de bütün sektörlerde enflasyon fırsatçılığı başladı” dedi.