Merkez Bankası Haberleri - Son Dakika Merkez Bankası Haber Güncel Gelişmeler

Ekonomide Turizm Geliri Artışta, Sanayi Üretimi Daralıyor

TÜİK'in açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi 2023'ün ikinci çeyreğinde %0,1 oranında büyüdü. Bu sınırlı büyüme, yüksek enflasyon ve küresel ekonomik durgunluğun etkilerini yansıtırken, sektörler arasında farklılık gösterdi. Türkiye'nin turizm geliri, 2023'ün üçüncü çeyreğinde yıllık %3,9 artışla 23,2 milyar dolara ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre turizm, ekonomiye en yüksek katkı sağlayan sektörlerden biri olarak büyümeye devam ediyor. SANAYİ ÜRETİMİNDE DARALMA Aynı dönemde sanayi üretimi %1,8 oranında daralma yaşadı. Sanayi sektöründeki bu gerileme, ekonomik büyüme hızını yavaşlatan önemli bir etken olarak öne çıkıyor. Ekonomik büyümeye harcama kalemlerinin katkısı belirginleşirken, tüketim harcamaları ve yatırımlar büyümeyi desteklemeye devam ediyor. Özellikle turizm gelirlerinin artışı, hizmetler sektörüne olumlu bir yansıma sağlıyor. YILLIK MİLLİ GELİR 1,2 TRİLYON DOLARI AŞTI 2023'ün ikinci çeyreğinde Türkiye’nin yıllık milli geliri 1,2 trilyon doları aşarak yüksek bir seviyeye ulaştı. Bu artış, ekonominin büyüme potansiyelini sürdürmesine katkı sağlıyor. MERKEZ BANKASI FAİZ ORANI VE TÜFE FARKI 3 YILIN EN DÜŞÜĞÜNDE Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) faizi ile Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) arasındaki fark, son 3 yılın en düşük seviyesine indi. Bu durum, enflasyonla mücadelede önemli bir ilerleme olarak görülüyor. Ağustos ayında dış ticaret açığı 34 ay sonra 5 milyar doların altına düşerek olumlu bir ivme kazandı. Bu gelişme, ihracatın ithalatı karşılama oranını artırarak ekonomiye olumlu yansıyor.

Kayıt Dışı Ekonomide Artış Eğilimi

Merkez Bankası'nın sağladığı veriler, hesaplar arası ödeme tutarlarının fiyat artışlarını yansıttığını gösteriyor. Kira ödemeleri, maaşlar, kamu ödemeleri ve kredi kartı ödemeleri gibi çeşitli alanlardaki bankacılık transferleri, enflasyondaki artışı gözler önüne seriyor. KİRA ÖDEMELERİ 2020 yılının başından bu yana aylık verilere göre yapılan incelemeler, hem EFT hem de FAST verilerinde kira ödemelerinin işlem sayısında konut ve işyerlerinden çok "diğer" kiralarda belirgin bir artış olduğunu gösteriyor. Toplam tutarlarda da diğer kiralarda en yüksek artış yaşanırken, son dört yılda konut kiralarında %1.325, işyeri kiralarında %872 ve diğer kiralarda %1.605 oranında bir artış kaydedildi. İşlem başına tutarlarda konut kiralarında %587, işyeri kiralarında %315,5 ve diğer kiralarda %59 artış gerçekleşti. Aynı dönemde TÜİK'in TÜFE endekslerinde gerçek kira değişimi ise %575 oldu. MAAŞLAR Maaş ödemeleri, hesaplar arası transferlerde dikkat çekici bir değişim göstermekte. Pandemi döneminde online ödeme sistemleri daha da gelişti ve 2021 yılındaki FAST sisteminin devreye girmesiyle işlem hacmi arttı. 2020 yılında FAST sistemi olmayan dönemde maaş ödemeleri %40 artarken, 2021'den itibaren bu oran %42’ye yükseldi. Maaş ödeme tutarları ise %1.144 ile %821 arasında artış gösterdi. 2019 yılında ortalama maaş ödemeleri asgari ücretin üzerindeyken, 2020 yılında asgari ücretin altına düşerek 2024'e kadar ortalamada asgari ücretin üzerine çıkmadı. Ancak, 2020 yılından bu yana ortalama maaş ödemeleri %788 oranında artış gösterdi; 2021'den 2024'e kadar asgari ücretin üzerinde %549 oranında bir artış kaydedildi. YATIRIMLAR Pandemi sürecinde ticari ve bireysel yatırımlarda artış görülürken, ardından gelen enflasyonun alım gücünü düşürmesiyle bu yatırımlar azaldı. 2020-2024 döneminde yatırım ödemelerinde %41’lik bir düşüş yaşandı. 2021 itibarıyla ise son üç yılda 5 oranında artış gözlemlendi, ancak 2020 yılındaki seviyelere henüz ulaşamadı. KAMU ÖDEMELERİ Kamu ödemeleri bankacılık sistemi aracılığıyla 2013 yılından bu yana %66 oranında bir artış gösterdi. Tutardaki artış ise bu yıl henüz tamamlanmadan %3.833 oranında gerçekleşti. İşlem başına tutarda artış ise %2.275 seviyesine ulaştı; 2020 yılından bu yana toplam %551 artış kaydedildi. KREDİ KARTI ÖDEMELERİ Kredi kartı ödemelerinde de fiyat artışları gözlemleniyor. 2013 yılından bu yana ekstre başına ödeme tutarı ortalama 1.308 TL’den 14.667 TL’ye yükseldi. 2013-2023 döneminde işlem sayısında 3, tutar bazında ise %1.312 oranında bir artış gerçekleşti. 2024 yılı tamamlanmadan, önceki yılın kredi kartı ödeme tutarını aşarak 2022 ve 2023 toplamına yaklaşılacağı öngörülüyor.

126 Akademisyenden Ekonomi Yönetimine Acil Çağrı

2024 yılı sonunda belirlenmesi beklenen ve 2025'te uygulanacak asgari ücrete dair tartışmalar şimdiden başladı. Mevcut asgari ücret 17 bin 2 lira olarak belirlenmişken, 2024 yılında 2023'teki gibi bir ara zam yapılmadı. Uluslararası Para Fonu (IMF) Türkiye misyonu başkanı Jim Walsh, Türkiye'nin asgari ücrette geçen yılki gibi yüksek bir artış yapmaması gerektiğini ifade etti. Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan ise, asgari ücret artışının enflasyonla uyumlu olması gerektiğini belirterek, yaklaşık yüzde 25'lik bir artışın uygun olabileceğini söyledi. Bu durum ekonomistler tarafından “asgari ücreti düşük tutma lobiciliği” olarak değerlendirildi. 126 akademisyen, yayımladıkları bildiride aşağıdaki mesajlara yer verdi: “Türkiye ekonomisinde uzun süredir devam eden yüksek enflasyon sorunu, dar gelirli vatandaşlarımız ve asgari ücretle çalışanları ekonomik olarak daha kırılgan hale getirmiş ve yaşam standartlarını ciddi ölçüde düşürmüştür. Son dönemde uygulanan para ve maliye politikaları, enflasyonla mücadele hedefi doğrultusunda şekillendirilmektedir. Ancak 2024 Temmuz’da asgari ücret artışından kaçınılması ve 2025 Ocak için öngörülen artışın gerçekleşen enflasyon yerine beklenen enflasyon oranı (yüzde 25) baz alınarak belirlenmesi planı, bilimsel ve sosyal açıdan kaygı vericidir. Biz iktisatçılar ve akademisyenler olarak: Enflasyonla mücadelenin toplumsal maliyetinin adil dağıtılması gerektiğini Asgari ücretlilerin alım gücünün korunmasının sosyal devletin bir gerekliliği olduğunu Gerçekleşen enflasyon oranının altında yapılacak ücret artışlarının gelir dağılımını daha da bozacağını Enflasyonla mücadelenin başarısının dar gelirlilerin yaşam standartlarının düşürülmesi pahasına sağlanamayacağını vurgulama ihtiyacı duyuyoruz. Bu bağlamda ekonomi politikasını yönetenleri: Asgari ücret artışlarında gerçekleşen enflasyon oranının dikkate alınması Gelir dağılımını da gözeten bütüncül bir ekonomi politikası izlenmesi konularında acilen adım atmaya davet ediyoruz."

HSBC, Türkiye'nin Enflasyon Riski Konusunda Uyarıda Bulundu

HSBC raporunda, sermaye girişlerinin arttığı ve Merkez Bankası rezervlerinin yükseldiği belirtilirken, küresel risklere karşı dikkatli olunması gerektiği vurgulandı. Raporun devamında Türkiye'deki ekonomik durumun geleceği konusunda tahmin ve analizlere yer verildi. Türkiye’nin makroekonomik uyum sürecinin üzerinden bir yıldan fazla bir zaman geçmesine rağmen, yakın dönem görünümü konusunda olumlu bir bakış açısının korunduğu belirtildi. Ancak, politikacıların Türkiye’nin yaşadığı gibi daha kademeli bir yeniden dengelenmeyle ilgili riskler konusunda temkinli olmaları gerektiğine işaret edildi. Enflasyonun uzun süre yüksek kalmasının, yerleşik hale gelme olasılığını artırması bir risk faktörü olarak vurgulandı. Türkiye'de enflasyonun, 2019'un 4. çeyreğinden beri tek haneli rakamlara düşmediği belirtilen raporda, "İkinci çeyrekteki bir miktar yavaşlamanın ardından, enflasyon dinamiklerinde üçüncü çeyrekte sınırlı bir iyileşme görülmüştür. Ağustos ayında Merkez Bankası Başkanı, faiz indirimlerini değerlendirmek için 4. çeyrekte aylık enflasyonun yüzde 1.5'in altında olması ve enflasyon beklentilerinin bankanın tahminlerine doğru ilerlemesi gerektiğini söylemiştir. Eylül ayında enflasyon ivmesi aylık bazda yüzde 3'e yaklaştı ve enflasyon beklentilerinde daha da az iyileşme görüldü. Bu nedenle, gevşemenin ancak gelecek yıl rahat bir şekilde başlayabileceğine inanmaya devam ediyoruz.” ifadelerine yer verildi.

Kira ödemelerini elden yapanlara ceza artırımı getirildi

Kira ödemelerini banka veya PTT aracılığıyla yapmayan ve elden alıp-verenlere, her bir tespit için kira tutarının 'u oranında özel usulsüzlük cezası kesilecek. Bu ceza, hem kiracıya hem de kiralayana ayrı ayrı uygulanacak ve tutarı 5 bin liradan az olamayacak. Haftalık, günlük veya benzeri kısa süreli konut kiralamalarına ilişkin tahsilat ve ödemeler de tevsik kapsamında yer alıyor. Eski uygulamada, iş yeri kira ödemeleri tutarına bakılmadan, konut kira ödemelerinde 500 lirayı aşması durumunda bankalar veya PTT aracılığıyla ödeme zorunluydu. Ancak yeni tebliğle konut kiralarında bu sınır kaldırıldı. Artık tüm ödemeler banka veya PTT aracılığıyla yapılacak. CEZA ÜST SINIRI 20 MİLYON LİRA Önceki tebliğde iş yeri kiralamalarında hem kiracıya hem kiralayana ceza kesilirken konut kiralamalarında kiracıya ceza uygulanmıyordu. TBMM'de temmuz ayında kabul edilen Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun sonucunda kiracıya da ceza kesilmesi imkanı getirilirken, ceza tutarları da artırıldı. Kiracı, ödemenin elden yapıldığını, ödemeyi takip eden 5 iş günü içinde idareye bildirirse, kiracıya özel usulsüzlük cezası kesilmeyecek. Bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezası üst sınırı da 8 milyon 700 bin liradan 20 milyon liraya yükseltildi. Ayrıca "Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" de 1 Eylül 2024'ten itibaren geçerli olmak üzere Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Reuters:'Türkiye ekonomisi beklentilerin altında büyüyecek'

Reuters'ın ekonomistlerle yaptığı bir ankete göre Türkiye ekonomisi bu yıl ve gelecek yıl hükümetin yakın zamanda güncellediği tahminlerin altında yüzde 3 olarak büyüyecek. Bu durum yetkililer yükselen enflasyonu düşürmeye çalışırken çok daha derin bir yavaşlamaya işaret ediyor. Hükümet sıkılaştırma hamlesini, 2023'ün ortalarında başlattı. Merkez Bankası o zamandan bu yana faizleri 4.150 baz puan artırırken, hükümet ekonomiyi yeniden dengelemek ve bir dizi döviz krizi ve fiyat artışını geride bırakmak için vergi ve tasarruf önlemleri almıştı. Reuters'ın 8-14 Ekim tarihlerinde yaptığı ankete katılan 42 ekonomistin medyanına göre, fiyatları soğutma çabasının gayrisafi yurtiçi hasıla büyümesini bu yıl ve gelecek yıl ortalama yüzde 3'e düşürmesi bekleniyor. Bu, hükümetin üç yıllık politika yol haritasında bu yıl yüzde %3,5 ve gelecek yıl yüzde 4 GSYİH büyümesi tahminiyle kıyaslanıyor. Ekonomi 2023 yılında yüzde 4,5 büyüdü, anketin medyanına göre GSYH 2026'da yüzde 3,6 artacak. 2025 SONUNA KADAR FAİZ 20 PUAN DÜŞER Yatırım bankası Natixis, hükümetin ortodoks ekonomi politikaları sözünü tuttuğunu ve büyümeyi daha da sıkıştıran ve merkez bankasının enflasyonla mücadele etmesine yardımcı olan mali konsolidasyon ve bütçe önlemlerini açıkladığını belirtti. Ankete göre ekonomistler bankanın faiz oranlarını 2025 yılı sonuna kadar 20 puan düşürerek yüzde 30'a indireceğim öngörüyor. Ekonomistler, medyan yanıta göre politika faizinin gelecek yılın ilk çeyreğinde yüzde 42,5'e, ikinci çeyreğinde ise yüzde 35,0'e düşeceğini tahmin ediyor. İndirim döngüsünün gelecek yılın üçüncü çeyreğinde tamamlanmasını ve politika faizinin yüzde 30,0 seviyesinde kalacağını ifade ediyorlar. Sıkı politika, mali tedbirler ve baz etkileri enflasyonu mayıs ayındaki yüzde 75,45'lik son zirvesinden eylül ayında yüzde 49,38'e düşürmüştü. Anket medyanına göre ekonomistler enflasyonun bu yıl yüzde 43,5'e, 2025 sonunda ise yüzde 25,2'ye düşmesini beklediklerini ifade ettiler. Hükümet ise yıllık enflasyonun 2024 yılında yüzde 41,5'e, gelecek yıl ise yüzde 17,5'e düşeceğini öngörüyor. Yine medyan tahmine göre, hükümetin sırasıyla yüzde 1,7 ve yüzde 2,0 olan tahminlerine bakınca, Türkiye'nin cari açığının 2024 yılında GSYH'nin yüzde 1,8'i olması beklediklerini açıkladılar.

Merkez Bankası anketinde yıl sonu enflasyon beklentisi yükseldi

TCMB, reel ve finansal sektör temsilcileri ile profesyonellerden oluşan 69 katılımcıyla gerçekleştirdiği ağustos ayı Piyasa Katılımcıları Anketi'ni yayınladı. Buna göre, geçen ay yüzde 2,17 olan ağustos ayı TÜFE artışı beklentisi, bu anket döneminde yüzde 2,55'e çıktı. Cari yıl sonu TÜFE artışı beklentisi ise yüzde 42,95'den yüzde 43,31'e yükseldi. TÜFE'de artış beklentisi 12 ay sonrası için yüzde 30,02'den yüzde 28,71'e, 24 ay sonrası için yüzde 19,32'den yüzde 19,30'a geriledi. Katılımcıların yıl sonu dolar/TL beklentisi 37,3667'den 37,2760'a düşerken, 12 ay sonrası dolar/TL beklentisi ise 41,5175'den 42,0348'e çıktı Bir önceki anket döneminde 27,6 milyar dolar olan yıl sonu cari işlemler açığı beklentisi, bu dönemde 25,5 milyar dolara indi. Gelecek yıl için cari işlemler açığı beklentisi de 25,7 milyar dolara geriledi. Politika faizi cari ay sonu beklentisi yüzde 50 Cari yıl için Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) artış beklentisi yüzde 3,4'de sabit kalırken, gelecek yıl için ise yüzde 3,5'e düştü. TCMB'nin politika faizine ilişkin cari ay sonu beklentisi yüzde 50 olurken 3 ay sonrası için beklenti yüzde 48,10'a düştü. 12 ay sonrası için politika faizi beklentisi de yüzde 34,57'den yüzde 33,30'a geriledi.

Yabancılar Türkiye'den gayrimenkul almayı bıraktı

Merkez Bankası'nın (TCMB) bugün açıkladığı aralık ayına ilişkin 'Ödemeler Dengesi İstatistikleri'nde önemli detaylar yer aldı. 2023 yılının genelinde cari açık 45 milyar 150 milyon dolara ulaştığı belirtilirken, yabancıların net gayrimenkul alımındaki düşüş dikkat çekti. 6 MİLYAR 273 MİLYON DOLAR OLAN GAYRİMENKUL GİRİŞİ 3 MİLYAR 560 MİLYON DOLARA GERİLEDİ 2022 yılında 6 milyar 273 milyon dolarla rekor kıran gayrimenkul kaleminde net yabancı girişi, 2023 yılında yüzde 43,3'lük düşüşle 3 milyar 560 milyon dolara kadar geriledi. Gayrimenkulde yabancı girişi, 2023 yılında son 10 yılın en düşük seviyesine ulaştı. 2023'teki giriş rakamı, geriye doğru gidildiğinde sadece 2013'teki 3 milyar 49 milyon dolarlık girişin üzerinde kaldı. Böylece, 2023 yılında net doğrudan yabancı yatırım 4 milyar 678 milyon dolar olurken, bunun yüzde 76,1'lik kısmı gayrimenkul kaleminden kaynaklandı. YABANCILARA KONUT SATIŞI AZALDI Yabancılara yapılan konut satışları 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 48,1 azalarak 35 bin 5 olmuştu. Bu rakam, 2017 sonrasındaki altı yılın en düşüğü olarak kayıtlara geçmişti. 2022 yılında yüzde 4,5 olan toplam konut satışları için ise yabancılara yapılan konut satışının payı, 2023'te yüzde 2,9'a kadar gerilemişti. Uzmanlar, Türkiye'de dolar bazında fiyatların çok yükselmesi, deprem riski, vatandaşlık ve ikamet izni için gerekli limitlerin yükseltilmesi gibi nedenlerle yabancıların konut alımında düşüş olduğuna dikkat çekti. TÜRKİYELİ ZENGİNLER YURT DIŞINA YÖNELDİ Yabancıların Türkiye’de gayrimenkul alımı düşerken, Türkiyeli zenginlerin yurt dışındaki gayrimenkul alımlarındaki hızlı artış giderek artıyor. TCMB verilerine göre, yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki doğrudan yatırımlarında "Gayrimenkul faaliyetleri" yatırımları alt kalemi 2023'te bir önceki yıla göre yüzde 163,7'lik artışla 2 milyar 86 milyon dolar ile rekor kırdı. Türkiyeli vatandaşların yurt dışı gayrimenkul yatırımı 2020 yılında 282 milyon dolar, 2021 yılında 526 milyon dolar, 2022 yılında ise 791 milyon dolar olmuştu.

Merkez Bankası 2024'ün ilk anket sonuçlarını açıkladı

Merkez Bankası, reel ve finansal sektör temsilcileri ile profesyonellerden oluşan 68 katılımcıyla gerçekleştirdiği ocak ayına ilişkin Piyasa Katılımcıları Anketi'ni yayımladı. Geçen ay yüzde 4,86 olan ocak ayı TÜFE artışı beklentisi, bu anket döneminde yüzde 5,41'e yükseldi. Cari yıl sonu TÜFE'deki artış beklentisi de yüzde 41,23'ten yüzde 42,04'e çıktı. TÜFE'de artış beklentileri 12 ay sonrası için yüzde 41,23'ten 39,09'a, 24 ay sonrası için yüzde 24,82'den 23,69'a geriledi. Katılımcıların yıl sonu dolar/TL beklentisi 39,9958 olurken, 12 ay sonrası dolar/TL beklentisi 39,4590'dan 40,6370'e yükseldi. Bir önceki anket döneminde 34,3 milyar dolar olan yıl sonu cari işlemler açığı beklentisi, bu dönemde 34,4 milyar dolara çıktı. Gelecek yıl için cari işlemler açığı beklentisi ise 33,3 milyar dolar oldu. Politika faizi cari ay sonu beklentisi yüzde 45 Cari yıl için Gayrisafi Yurt içi Hasıla (GSYH) artış beklentisi 4,2'den yüzde 3,4'e gerilerken, gelecek yıl büyüme beklentisi yüzde 3,3'ten yüzde 3,9'a yükseldi. TCMB'nin politika faizine ilişkin cari ay sonuna ve 3 ay sonrasına yönelik beklentiler yüzde 45 olarak belirlendi. 12 ay sonrası için politika faizi beklentisi ise yüzde 36,54 düzeyinde oluştu.