Kayıt Dışı Ekonomide Artış Eğilimi

Merkez Bankası'nın sağladığı veriler, hesaplar arası ödeme tutarlarının fiyat artışlarını yansıttığını gösteriyor. Kira ödemeleri, maaşlar, kamu ödemeleri ve kredi kartı ödemeleri gibi çeşitli alanlardaki bankacılık transferleri, enflasyondaki artışı gözler önüne seriyor.

KİRA ÖDEMELERİ

2020 yılının başından bu yana aylık verilere göre yapılan incelemeler, hem EFT hem de FAST verilerinde kira ödemelerinin işlem sayısında konut ve işyerlerinden çok "diğer" kiralarda belirgin bir artış olduğunu gösteriyor. Toplam tutarlarda da diğer kiralarda en yüksek artış yaşanırken, son dört yılda konut kiralarında %1.325, işyeri kiralarında %872 ve diğer kiralarda %1.605 oranında bir artış kaydedildi. İşlem başına tutarlarda konut kiralarında %587, işyeri kiralarında %315,5 ve diğer kiralarda %59 artış gerçekleşti. Aynı dönemde TÜİK'in TÜFE endekslerinde gerçek kira değişimi ise %575 oldu.

MAAŞLAR

Maaş ödemeleri, hesaplar arası transferlerde dikkat çekici bir değişim göstermekte. Pandemi döneminde online ödeme sistemleri daha da gelişti ve 2021 yılındaki FAST sisteminin devreye girmesiyle işlem hacmi arttı. 2020 yılında FAST sistemi olmayan dönemde maaş ödemeleri %40 artarken, 2021'den itibaren bu oran %42’ye yükseldi. Maaş ödeme tutarları ise %1.144 ile %821 arasında artış gösterdi. 2019 yılında ortalama maaş ödemeleri asgari ücretin üzerindeyken, 2020 yılında asgari ücretin altına düşerek 2024'e kadar ortalamada asgari ücretin üzerine çıkmadı. Ancak, 2020 yılından bu yana ortalama maaş ödemeleri %788 oranında artış gösterdi; 2021'den 2024'e kadar asgari ücretin üzerinde %549 oranında bir artış kaydedildi.

YATIRIMLAR

Pandemi sürecinde ticari ve bireysel yatırımlarda artış görülürken, ardından gelen enflasyonun alım gücünü düşürmesiyle bu yatırımlar azaldı. 2020-2024 döneminde yatırım ödemelerinde %41’lik bir düşüş yaşandı. 2021 itibarıyla ise son üç yılda 5 oranında artış gözlemlendi, ancak 2020 yılındaki seviyelere henüz ulaşamadı.

KAMU ÖDEMELERİ

Kamu ödemeleri bankacılık sistemi aracılığıyla 2013 yılından bu yana %66 oranında bir artış gösterdi. Tutardaki artış ise bu yıl henüz tamamlanmadan %3.833 oranında gerçekleşti. İşlem başına tutarda artış ise %2.275 seviyesine ulaştı; 2020 yılından bu yana toplam %551 artış kaydedildi.

KREDİ KARTI ÖDEMELERİ

Kredi kartı ödemelerinde de fiyat artışları gözlemleniyor. 2013 yılından bu yana ekstre başına ödeme tutarı ortalama 1.308 TL’den 14.667 TL’ye yükseldi. 2013-2023 döneminde işlem sayısında 3, tutar bazında ise %1.312 oranında bir artış gerçekleşti. 2024 yılı tamamlanmadan, önceki yılın kredi kartı ödeme tutarını aşarak 2022 ve 2023 toplamına yaklaşılacağı öngörülüyor.